Η υπογονιμότητα είναι ένα ζήτημα που απασχολεί πολλά ζευγάρια στις σύγχρονες δυτικές κοινωνίες και μπορεί να αφορά τόσο τον άνδρα όσο και τη γυναίκα. Σε γενικές γραμμές η υπογονιμότητα ορίζεται ως η αδυναμία ενός ζευγαριού να πετύχει σύλληψη μετά από ένα χρόνο ή περισσότερο, συχνών ελεύθερων σεξουαλικών επαφών. Είναι γνωστό ότι η γονιμότητα στις γυναίκες μειώνεται σταθερά με την ηλικία και για αυτόν το λόγο οι ειδικοί αξιολογούν και θεραπεύουν γυναίκες ηλικίας 35 ετών και άνω μετά από 6 μήνες ελεύθερων επαφών και σε περιπτώσεις άνω των 40 ετών στους 3 μήνες. Στις ανεπτυγμένες χώρες, συνήθως οι επαγγελματικοί στόχοι των ζευγαριών έχουν ως συνέπεια να καθυστερεί η απόφαση της απόκτησης παιδιού, με ότι αυτό συνεπάγεται για την υπογονιμότητα.
Φταίω εγώ;
Το θέμα εδώ δεν είναι ποιος φταίει, αλλά ποιο είναι το εμπόδιο που υπάρχει και πως μπορείτε να το αντιμετωπίσετε. Η υπογονιμότητα ενός ζευγαριού, ανάλογα με το αίτιο που την προκαλεί, διακρίνεται σε 3 μεγάλες κατηγορίες:
1. Η κατηγορία που οφείλεται σε κάποιο γυναικείο παράγοντα, ο οποίος μπορεί να αφορά.
- Στις σάλπιγγες: Ο σαλπιγγικός παράγοντας ευθύνεται περίπου για το 25% των περιπτώσεων υπογονιμότητας, όπως είναι η σαλπιγγίτιδα, η ενδομητρίωση ή προηγούμενες χειρουργικές επεμβάσεις στην κοιλιά.
- Στις ωοθήκες: Ο ωοθηκικός παράγοντας ευθύνεται περίπου για το 20% των περιπτώσεων υπογονιμότητας. Οι διαταραχές της ωοθυλακιορρηξίας μπορεί να εκδηλώνονται με διαταραχές της περιόδου (αμηνόρροια , αραιομηνόρροια, μηνορραγία κλπ.). Διαταραχές μετά την γονιμοποίηση του ωαρίου. Η διαταραχή αυτή ονομάζεται ανεπάρκεια της ωχρινικής φάσης ,που έχει ως αποτέλεσμα να μην επιτυγχάνεται η εμφύτευση του γονιμοποιημένου ωαρίου στη μήτρα.
- Στο ενδομήτριο: Καταστάσεις όπως συμφύσεις στην κοιλότητα της μήτρας, ινομυώματα και πολύποδες του ενδομητρίου της μήτρας μπορεί να είναι αίτια αδυναμίας εμφύτευσης του εμβρύου ή μη διατήρησης της κύησης.
- Στον τράχηλο: Ένα 10% των περιπτώσεων υπογονιμότητας οφείλεται σε διαταραχές του τραχήλου της μήτρας, καθώς ο τράχηλος αποτελεί σημείο επιβίωσης των σπερματοζωαρίων μέχρι αυτά να οδηγηθούν προς τις σάλπιγγες και να συναντήσουν το ωάριο μέσα στις επόμενες ώρες ( ή ημέρες).
- Στον κόλπο: Προβλήματα του κόλπου είναι σπάνια, όμως κάποιες ανατομικές ανωμαλίες μπορεί να αποτελέσουν αίτιο υπογονιμότητας , εμποδίζοντας την άνοδο των σπερματοζωαρίων προς τον τράχηλο της μήτρας. Γυναίκες με ανατομικές ανωμαλίες του κόλπου αναφέρουν δυσπαρευνία (πόνος κατά τη σεξουαλική επαφή).
Υπογονιμότητα που οφείλεται σε διάφορους παράγοντες όπως:
- Ο αυξημένος δείκτης μάζας σώματος
- Το έντονο μακροχρόνιο στρες
- Η υπερβολική σωματική άσκηση
- Η μεγάλη αδυναμία, οι εξαντλητικές δίαιτες και η κακή διατροφή
- Η κατανάλωση αλκοόλ
- Η χρήση ναρκωτικών ουσιών
- Οι περιβαλλοντικές και επαγγελματικές συνθήκες
- Η συνεχής επαφή με χημικά όπως μόλυβδο
- Η μακροχρόνια λήψη φαρμάκων και κυρίως αντιβιοτικών.
2. Σε αυτήν που οφείλεται σε κάποιον ανδρικό παράγοντα
- Ο ανδρικός παράγοντας ευθύνεται για την υπογονιμότητα περίπου στο 30-50% των ζευγαριών με προβλήματα αναπαραγωγής. Βασικό κριτήριο της ανδρικής γονιμότητας είναι η φυσιολογική κατάσταση του σπέρματος.
- Ένα επαρκές και φυσιολογικό σπέρμα αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την επίτευξη της γονιμοποίησης Η αξιολόγηση της ποιότητας του σπέρματος γίνεται με την εκτίμηση του αριθμού, της κινητικότητας και της μορφολογίας των σπερματοζωαρίων . Αν ο αριθμός των σπερματοζωαρίων είναι μικρότερος του φυσιολογικού τότε η κατάσταση ονομάζεται ολιγοσπερμία, ενώ αν δεν υπάρχουν καθόλου σπερματοζωάρια η κατάσταση ονομάζεται αζωοσπερμία.
- Επίσης, σημασία έχουν και άλλοι παράγοντες όπως η παρουσία φλεγμονής, ο όγκος του σπέρματος και τέλος η ύπαρξη αντισπερμικών αντισωμάτων. Άλλα αίτια ανδρικής υπογονιμότητας που μπορούν να προκαλέσουν διαταραχές του σπέρματος είναι διάφορες φλεγμονές των όρχεων, με πιο γνωστή την προκαλούμενη από παρωτίτιδα, καθώς και σοβαρές φλεγμονές του προστάτη. Άλλες καταστάσεις ανδρικής υπογονιμότητας είναι διαταραχές στην εκσπερμάτιση (προβλήματα στύσης, παλίνδρομη εκσπερμάτιση) ή διαταραχές της εναπόθεσης του σπέρματος (επισπαδίας, υποσπαδίας), ανώμαλη λειτουργία των όρχεων ποικίλης αιτιολογίας που οφείλονται στα γονίδια ή τα χρωματοσώματα του άνδρα καθώς και κρυψορχία που δεν χειρουργήθηκε μέχρι το 5ο έτος της ηλικίας. Η κιρσοκήλη , η συστροφή όρχεων , τραυματισμοί και κακώσεις των όρχεων, η λήψη διαφόρων τοξικών φαρμάκων , η επίδραση ακτινοβολίας στους όρχεις ,η κατάχρηση οινοπνεύματος , σπάνιοι όγκοι και βλάβες του κεντρικού νευρικού συστήματος μπορεί να προκαλέσουν διαταραχές και να επηρεάσουν την ποιότητα του σπέρματος.
3. Στην υπογονιμότητα άγνωστης αιτιολογίας:
Aποτελεί το 10-20% του συνόλου των περιπτώσεων κατά τις οποίες , παρά το ότι ο έλεγχος και οι εξετάσεις τόσο του άνδρα όσο και της γυναίκας είναι απολύτως φυσιολογικές , το ζευγάρι δεν μπορεί να αποκτήσει παιδί.
Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί ότι δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις εκείνες που στο πρόβλημα ενός ζευγαριού συντρέχουν ως ένα βαθμό τόσο ο ανδρικός όσο και ο γυναικείος παράγοντας.
Βιβλιογραφικές αναφορές.
Hammer-Burns Linda, Covington N. Sharon (2002). Υπογονιμότητα Συμβουλευτική Α΄τόμος (μτφ Σόλμαν Μαρία). Αθήνα: Παπαζήσης.
Hammer-Burns Linda, Covington N. Sharon (2002). Υπογονιμότητα Συμβουλευτική Β¨τόμος (μτφ Σόλμαν Μαρία). Αθήνα: Παπαζήσης.
Dr. Alice D. Domar and Alice Lesh Kelly (2004). Conquering Infertility. Penguin Group.
